اگر جرم انتقال منافع مال غیر، به صورت غیر معوض صورت گرفته باشد، تعیین جزای نقدی منتفی است.
استعلام :
فرد “الف” منافع ملک فرد “ب” را به دیگری منتقل می نماید، در فرضی که فرد “ب” از فرد “الف” شکایت نماید:
۱- چناچه انتقال منافع صورت گرفته معوض باشد، مجازات رد مال و جزای نقدی به چه نحو است؟
۲- چناچه دلیلی مبنی بر معوض بودن انتقال بدست نیاید آیا بایستی آن را معوض تلقی نمود و موضوع را جهت تقویم منافع به کارشناس ارجاع داد یا اینکه انتقال غیر معوض تلقی گردد؟
۳- در صورت غیر معوض بودن انتقال منافع، مجازات رد مال و جزای نقدی به چه نحو است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- طبق ماده یک قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر مصوب ۱۳۰۸ و ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، کلاهبردار علاوه بر «رد اصل مال به صاحبش» به حبس و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده محکوم می‌شود؛
بنابراین منظور از «رد اصل مال به صاحبش»، رد «اصل مال موضوع جرم» است که منافع آن بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل شده است و میزان جزای نقدی نیز معادل همان مالی است که مرتکب انتقال منافع مال غیر، در ازاء این انتقال دریافت کرده است؛
لذا در صورتی که متهم در قبال انتقال منافع مال غیر وجه نقد دریافت کرده باشد، میزان جزای نقدی، معادل وجهی است که دریافت کرده است و اگر مالی غیر از وجه نقد دریافت کرده باشد، در این‌صورت میزان جزای نقدی معادل ارزش ریالی مال موصوف در تاریخ وقوع جرم است.
۲- معوض بودن یا غیر معوض بودن انتقال منافع مال غیر بدون مجوز قانونی، علی‌الاصول با تحقیقات لازم به ویژه تحقیق از انتقال گیرنده مشخص می‌شود؛ با این وصف چنانچه ادله کافی برای معوض بودن جرم انتقال منافع مال غیر موجود نباشد، با توجه به ذیل ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری محکومیت انتقال دهنده به پرداخت جزای نقدی منتفی است.
۳- در فرضی که جرم انتقال منافع مال غیر به صورت غیر معوض صورت گرفته باشد (مانند هبه یا صلح محاباتی) در این موارد چون مرتکب جرم مالی اخذ نکرده است تعیین جزای نقدی منتفی است.